Sức hút từ tự truyện vui vui.

Ảnh: T

Gần đây nhất, trên các kệ sách có tác phẩm  Tôi nghe tôi hát  của bà Trần Duy Phương, thương binh và là tù binh trong một số khám miền Nam thời chống Mỹ. L. Gần đây nhất, cuốn  Bên kia Bức Tường  của nhạc sĩ, ca sĩ Trần Lập cũng gây được chú ý đặc biệt của các bạn đọc trẻ khi tiết lậu những câu chuyện của nhóm nhạc rock lừng danh nhất Việt Nam một thời, nhóm Bức Tường.

Sự hấp dẫn của tự truyện  Tự truyện là nhân tiện loại văn học không mới lạ, nó được xem là nhân tiện loại trung gian giữa hồi ký và nhật ký, tuy nhiên sự trung gian này cũng rất phong thanh, rất khó phân định rạch ròi dù là với các nhà phê bình, nghiên cứu.

TƯỜNG VY. Điểm làm nên thành công cuốn tự truyện của Lê Vân đồng thời cũng là điểm mà các cuốn tự truyện sau này dựa vào đó để tạo ấn tượng chính là sự chân thật. Nổi danh nhất có thể kể đến  Được sống và kể lại  của nhà điêu khắc Trần Luân Tín.

Chính điều này đã tạo nên dư luận tranh luận gay gắt khi đó nhưng song song nó cũng khiến bạn đọc thấy sự tự mâu thuẫn của tác giả đối với cuộc sống. Với giới nghệ sĩ, có thể kể ra đây những cuốn tự truyện đình đám từ ngày đó đến nay như cuốn Chuyện… của ca sĩ Thanh Thảo, với những lời quảng bá tiết lộ những scandal trong nghề ca sĩ.

Hàng loạt cuốn tự truyện đã ra mắt độc giả chỉ trong một thời kì ngắn. Sự chân thật ở đây không phải là sự thật của câu chuyện được nêu ra, vì có rất nhiều vấn đề chỉ có người trong cuộc mới biết chân tướng. Còn ở  Chuyện nghề của Thủy  , vấn độc giả không chỉ là những chi tiết về quá trình chìm nổi của những tác phẩm tên tuổi một thời mà còn là những phản ứng của tác giả khi đó và sự chiêm nghiệm của ông hiện giờ trước những khó khăn.

Còn với tự truyện của Trần Duy Phương, không chỉ những câu chuyện về một cô gái vượt bao gian khổ chốn nhà giam chiến tranh để cất tiếng hát mà ẩn sau đó là cả một sự vị tha. Cuốn  Dưới những ngón tay tôi  của Hà Quang Minh kể về câu truyện của một người quản lý các ngôi sao.

Tác phẩm này còn đoạt giải thưởng của Hội Nhà văn TPHCM. Cũng như thế, những câu chuyện kể về đồng đội, về sự hy sinh, về ước ao hòa bình, không bi lụy, không nặng nề về quan điểm của Được sống và kể lại đã đưa tác phẩm này trở nên một trong những tự truyện hay nhất về chiến tranh.

Cuốn  Mặt nạ - Treo gương trong phòng ngủ của  Tina Tình dù được gắn mác tiểu thuyết nhưng cũng được xếp vào dạng tự truyện vì chi tiết đều là những sự kiện có thật của bản thân tác giả. Sự chân thật ở đây là từ cách tác giả lý giải, thêm thắt hoặc xếp đặt lại sự kiện của thế cuộc mình khi thực hành tác phẩm, từ đó đề đạt ý kiến của tác giả với những điều đã diễn ra.

Tiêu biểu như trường hợp Lê Vân - Yêu và sống, một mặt tác giả phê phán cha mình có người phụ nữ khác nhưng mặt khác tác giả lại tự bào chữa cho mình khi là người phụ nữ thứ ba chen vào hạnh phúc của người khác.

Tuy nhiên, khi viết tự truyện, tên của những nhân vật chiêu hồi đều được đổi đi với lý do được tác giả nêu ra: “Năm tháng đã qua lâu, những vết thương trên tổ quốc và trong lòng người đang được hàn gắn tuy có chậm, tên thật của những người bội phản, chiêu hồi tôi đã đổi sang tay khác, cũng là góp phần vào mong muốn dân tộc được hòa hợp”.

Cuốn  Chuyện nghề của Thủy  của đạo diễn NSND Trần Văn Thủy xốn xang dư luận thời gian qua khi kể về sự chìm nổi của những tác phẩm điện ảnh của đạo diễn. Ngay sau thành công từ cuốn tự truyện của nghệ sĩ Lê Vân, hàng loạt cuốn tự truyện khác tuần tự ra đời.

Thời của tự truyện  Có thể nói, cuốn tự truyện Lê Vân - Yêu và sống xuất bản năm 2006 được xem như là cuốn sách mở màn của trào lưu tự truyện hiện thời, dù rằng trước đó, tự truyện cũng không phải là điều gì đó mới lạ. Độc giả nếu đã đọc Tôi nghe tôi hát hẳn sẽ chẳng thể quên được hình ảnh những kẻ chiêu hồi, phản lại đồng đội, những kẻ mà tác giả cho rằng còn căm ghét hơn là kẻ địch.

Tuy không rầm rộ như tự truyện của giới nghệ sĩ nhưng tự truyện về một thời chiến tranh lại nhận được sự chú ý khi miêu tả chiến tranh dưới những góc nhìn rất riêng, rất chi tiết.