Người nghệ sĩ phải dựa vào những kiến thức về bản tính, bản chất của sự vật. Nhìn một cách khái lược nhất lịch sử của phạm trù chân lý nghệ thuật, gạt bỏ những hạn chế, giữ lại những điểm tích cực cơ bản của từng quan niệm qua các thời kỳ, chúng ta rút ra những điểm cấp thiết sau: Nghệ thuật là anh tài.
Không cần chứng minh ở thời nào khác, dễ thường khác, mà ngay ở thời chúng ta đang sống. Chưa bàn đến sự tiến bộ và hạn chế nghệ thuật của chủ nghĩa cổ điển (đỉnh cao của mỹ học Phục hưng) nhưng phải khẳng định nó là bài học cho hôm nay: Nghệ thuật trước hết là sự trọng ở mức cao nhất đối tượng thể hiện; nghệ thuật là sự cực kỳ công phu và thực sự là địa hạt của thiên tài và nhẫn nại.
Thậm chí có khán/độc giả nhìn vào bức tranh khỏa thân thời ấy còn thấy cả những mạch máu như đang phập phồng. Nếu không đủ tài làm nghệ thuật sẽ rất khổ, hoặc sẽ cho ra những sản phẩm không phải nghệ thuật hoặc dở dang. Từ đó đến nay, chân lý nghệ thuật được cầu mong trong mối quan hệ khăng khít với tư tưởng, quan niệm, vốn sống, nhân tài người nghệ sĩ. Sau đó là chuyên cần, máu nóng, ham.
Bổ dưỡng khiếu là rất cấp thiết nhưng cấp thiết hơn là giáo dục tinh thần cần lao nghệ thuật, bổn phận với đời sống cho người nghệ sĩ. Thực ra sự cần cù cũng có thể làm nên vốn sống đầy đặn.
Điều này lý giải vì sao có họa sĩ hào kiệt lại cũng là bác sĩ giải phẫu. Nói đến tài năng trong nghệ thuật thì đầu tiên phải nói đến năng khiếu.
Ngoài những phép tắc cơ bản thì nhà họa sĩ muốn vẽ người phải học phẫu thuật sinh lý người, muốn vẽ phong cảnh phải hiểu cặn kẽ thế giới sinh vật…Cho nên rất có lý, ngày nay, có bức tranh của các họa sĩ Phục hưng bán đấu giá lên tới hàng trăm triệu Mỹ kim.
Sang thế kỷ XIX lại là một bước tiến mới của mỹ học khi xác lập nghệ thuật như là những hình thức hoạt động ý thức-thực tiễn và là những hình thức phản ảnh thực tiễn đặc thù. Chân lý nghệ thuật là chân lý về quan hệ.
Người ta cho rằng, để đạt tới chân lý nghệ thuật, chỉ có cách kết hợp sự giống thực cùng với sự tả của những ý niệm phổ quát về vũ trụ, về tự nhiên, về lý trí, tình cảm… Ở thời Phục hưng, chân lý nghệ thuật được khẳng định là sự thống nhất của cái đẹp và cái thật.
QĐND - Chân lý nghệ thuật là một khái niệm của mỹ học nhằm mục đích hướng nghệ sĩ và bạn đọc đến sự nhận thức về nghệ thuật một cách đúng đắn nhất. THANH NGUYÊN. Đến thế kỷ XVIII, mỹ học Khai sáng lên tiếng phủ nhận mỹ học Phục hưng và cho rằng, sự thật của thiên nhiên là cơ sở cho tính giống thực ở nghệ thuật.
Điều ấy có lý, nhưng nên nhớ khiếu dù là 1% nhưng không có 1% này sẽ không có anh tài nghệ thuật. Bài học của một họa sĩ thời Phục hưng: Để vẽ người cho đẹp, cho đúng, hàng đêm, người họa sĩ ấy phải mò vào nhà xác mổ trộm các thi hài để tìm hiểu từng đốt xương cơ… Bổ sung cho nhân kiệt là vốn sống. Không có điều kiện tiên quyết này nên đi làm nghề khác.
Đây chính là vấn đề cơ bản liên can đến phản ánh luận (bộc lộ giống hay không giống so với hiện thực), đến nhận thức luận (thể hiện cái gì, mô tả như thế nào…), liên tưởng đến vai trò của cá tính sáng tạo… Từ thời cổ đại cho đến tận thế kỷ XVIII, thuyết bắt chước của Arixtốt vẫn cai trị quan niệm về bản chất nghệ thuật.
Nhưng vì nghệ thuật là sự kết tinh của những mối quan hệ đời sống nên người nghệ sĩ không hiểu sâu biết rộng về đời sống dứt khoát sẽ không tạo ra một hình tượng đượm đà chất muối đậm đà của cuộc đời. Nhiều nghệ sĩ lớn khẳng định, để làm nên hào kiệt thì cần đến 99% là cần cù và 1% là khiếu.
Do vậy mỹ học Phục hưng quan niệm, nghệ sĩ phải như tấm gương nhưng không phải là sự sao chép nguyên si mà phải có nghĩ suy, cân nhắc, tuyển lựa, phân tách. Người nghệ sĩ không có một quan hệ mật thiết với dân chúng, vì quần chúng, vì đất nước, vì cái đẹp, vì một quan niệm nhân sinh tiến bộ muốn nâng đỡ con người chắc chắn sẽ không tạo ra những hình tượng mang giá trị nhân bản, nhân văn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét