Ngọc Lài - Hà Nguyễn
Vẫn luôn giữ gìn tập tục riêng của mình. Thành thử, việc kết thúc cuộc sống vợ chồng cũng phụ thuộc nhiều vào suy nghĩ và cảm xúc của người đàn bà. Người Chăm nơi đây rất gần gụi và hiếu khách. Người Chăm ăn cơm rất đúng giờ, cứ đúng 11h họ lại ngồi vào bàn khấn vái rồi dùng tay ăn cơm.
Tuy nhiên, sự khắt khe xen lẫn hà khắc của những điều luật ấy lại tạo cho họ lối sống lành mạnh, tương thân tương ái và thủy chung trong hôn nhân. Các cặp vợ chồng lỡ ly hôn muốn hàn gắn đã phải bỏ xứ đến vùng đất khác để không mắc phải luật tục thuê chồng khắc nghiệt.
Riêng đồ ăn nước như canh, lẩu. "Những sự việc đau lòng xảy ra khi thực hành luật tục thuê chồng của người Chăm đều có thực. Khi ăn, buộc phải bốc bằng tay phải, bởi tay trái có thể đã làm điều sai trái nên không được bốc thức ăn. Ảnh: Hà Nguyễn. Người được thuê không một mực phải đơn thân, thậm chí đã có vợ con càng tốt nhưng buộc phải đủ tuổi dựng vợ gả chồng.
"Người nghèo sẽ được miễn thủ tục thí và hành hương, còn người giàu phải trực tính thí cho người nghèo.
Bởi theo quan niệm của người Chăm xứ búng Bình Thiên, những thô lỗ như ăn bốc, thí, mặc váy, hành hương, thuê chồng phải được tôn trọng và thực hành trong suốt cuộc đời. Người chồng mới cũng đối mặt với nguy cơ vỡ vạc gia đình nếu người này đã có vợ con", ông Ly băn khoăn về luật tục thuê chồng của dân tộc mình.
Thánh Alla đã ban thức ăn để cho con người duy trì sự sống nên ăn bốc trở nên lễ thức buộc với người Chăm. Nhiều gia đình ly tán, bạn bè hiểu lầm nhau dù trước khi thực hiện luật tục họ đã rất thân thiết, yêu quý nhau. Những cư dân người Chăm trước nhất cho đến đời sau có sự giao lưu văn hóa với các dân tộc Kinh, Hoa, Khơ-me. Bởi, ly hôn rất dễ nhưng để quay lại với nhau rất khó.
Ăn bốc cũng phải học. Ông Ly san sẻ thêm: "Việc sử dụng chén, tô đựng thức ăn cũng có quy định tách biệt như cơm phải để vào tô, thức ăn phải chia ra chén phân cho từng người. Đi bộ dọc con đường nhựa bao quanh búng, chúng tôi ngất ngây trước vẻ đẹp của con gái Chăm dịu dàng, mềm mại trong y phục váy áo dáng điệu với màu sắc sặc sỡ. Tuy nhiên, dưới góc nhìn của những cán bộ văn hóa như chúng tôi, luật tục thuê chồng rất cấp thiết để đề cao nữ quyền và tránh khỏi những cuộc ly hôn với lý do không chính đáng, vặt vãnh", chị Đoàn Thị Anh Thư, cán bộ Văn hóa - Du lịch huyện An Phú cho biết.
Ảnh: Hà Nguyễn. Những người sống dưới ghe tàu cũng vẫn tuân đúng theo luật định mặc cho sự chồng chềnh trên mặt hồ.
Tóc mây lưa thưa cuốn hồn khách phương xa dạo bước chầm chậm. Nụ cười nhiệt thành khiến lòng khách xa nhẹ nhàng. Mặc dầu, cách ăn mặc có hơi rườm rà nhưng đàn ông Chăm vẫn đảm nhiệm được nhiều việc vất vả, chạy xe máy, làm đồng. Những chiếc khăn trùm quanh đầu phủ kín bờ vai dong dỏng, lấp lánh hoa văn cầu kỳ. Trong khoảng thời kì này, vợ cũ và người được thuê phải ăn chung mâm, ngồi chung chiếu, ngủ chung giường và sinh hoạt vợ chồng đúng nghĩa theo tập tục dưới sự giám sát của người già có uy tín trong vùng.
Người nào có điều kiện mà không thí, không hành hương sẽ bị trần giới miệt thị và tất có quả báo. " Từ khi còn nhỏ, trẻ nít Chăm đã được ba má đút thức ăn bằng tay và dạy chúng lấy thức ăn bằng nghi thức truyền thống.
Chỉ có như thế, cộng đồng mới chấp thuận mối quan hệ vợ chồng của họ
Sau 3 ngày, người vợ sẽ được chồng cũ rước về nếu còn thương và quyến luyến. Chồng cũ phải ngậm ngùi, gạt bỏ những ích kỷ của đàn ông để đợi chờ vợ cũ trở về sau ba ngày ba đêm liên tục sống với người mới.
Họ ít khi vướng vào các tối. "Với đàn ông Chăm, đàn ông phải mặc váy mới nam tính, váy càng sặc sỡ, màu càng nổi bật, tươi sáng thì càng được ưa thích và mới biểu đạt được cá tính mạnh mẽ của đàn ông.
Khi ăn chay, người Chăm không được nuốt nước bọt suốt cả ngày và lập lại trong suốt tháng ăn chay. # Nam tính. Bên cạnh cách ăn mặc, người Chăm còn có nhiều nghi thức độc đáo khác, trong đó phải kể đến nghi thức ăn bốc trước hết. Việc nuốt nước miếng vào trong bộc lộ sự khát, phàm tục, như vậy sẽ khiến ghế nổi nóng".
Chồng cũ đưa lễ phẩm cho chồng mới có thể bao gồm tiền vàng hoặc các vật có giá trị, tùy vào thương thảo giữa đôi bên. Đặc biệt, vào tháng ăn chay, việc ăn uống của dân tộc Chăm càng khe khắt hơn, đơn cử việc nuốt hay nhổ nước miếng cũng phải cân nhắc đúng sai.
Người đi thí và hành hương phải giữ tâm trong sạch và vui vẻ, tâm thành san sớt khó khăn với mọi người", ông Ly cho biết.
Để thực hành nghi tiết này, người chồng cũ phải lặn lội tầm, nhờ cậy một người đàn ông khác mà họ tin cẩn sẽ không cướp mất vợ mình vào vai chồng mới của vợ cũ. Trái lại, người vợ có quyền sống tiếp tục với người chồng mới đến trọn đời. Tự hào khi biểu thị và giữ gìn trọn vẹn văn hóa dân tộc Người Chăm vùng biên thuỳ Việt Nam-Campuchia sống rất hòa thuận với cộng đồng dân tộc Kinh trong vùng.
Với chúng tôi, cách ăn như vậy rất thoải mái. Một đôi vợ chồng đã ly hôn nhưng vẫn yêu thương nhau và có ý muốn nối lại duyên cũ, nhất quyết phải thực hiện nghi thức thuê chồng.
Người đời có quan niệm "có thực mới vực được đạo", người Chăm cũng nghĩ thức ăn khôn cùng cao quý. Họ thân thiện, cởi mở và hiếu khách. Và, người Chăm chỉ dùng 3 ngón tay gồm ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa bốc thức ăn. Cũng bình thường" , ông Mách Ly, phó bí thơ Chi bộ ấp Búng Lớn (xã Nhơn Hội, huyện An Phú) giới thiệu vài nét về văn hóa ăn mặc của người Chăm ở búng.
Ăn bốc, thí đến chết Làng Chăm có hơn 100 năm hình thành và gắn bó với vùng đất búng Bình Thiên.
Người phụ nữ có quyền thử thách người chồng của mình trước khi cưới hoặc đã ly hôn mà muốn nối lại quan hệ. Cánh mày râu người Chăm cũng không thua kém trong cách ăn vận sao cho bắt mắt. Bất cứ dân tộc nào cũng có những quy định văn hóa riêng nhưng mang tính bắt buộc và khe khắt như ở xóm Chăm bên bờ "Hồ nước trời" thì rất hiếm hoi.
Đàn ông Chăm mặc váy để trình diễn. Luật tục thuê chồng ra đời cũng nhằm nâng giá trị của người đàn bà Chăm và "người đàn ông nào không đủ bản lĩnh sẽ không tài nào vượt qua được thử thách nghiệt ngã là cho vợ mình sống như vợ chồng với người đàn ông khác ba ngày ba đêm", ông Ly nhấn mạnh luật tục thuê chồng cho vợ của đàn ông Chăm.
Bên cạnh nghi thức ăn bốc, người Chăm phải tuân nghi thức bố thí và hành hương trong suốt thế cục. Vì vậy, hôn nhân không hạnh phúc như mong muốn, họ vẫn thế duy trì mối tình nghĩa ấy, để không phải hối tiếc và vấp phải những khó khăn của luật tục về sau".
Tương tự, người giàu mới bị bắt buộc sang Sông Hằng hành hương. Không phải bốc thế nào cũng được mà luôn tuân theo một cách thức nhất thiết đã được truyền dạy lâu đời.
Khi chúng tôi lia ống kính máy ảnh tìm những hình ảnh đẹp thì bắt gặp vài cô gái Chăm nhoẻn miệng cười bẽn lẽn, thẹn thùng gật đầu chào. Sau khi tìm hiểu các luật tục không tiền khoáng hậu ở miền đất sông nước, ông Ly lại đưa chúng tôi dạo một vòng xóm Chăm nghèo nằm san sát bên búng Bình Thiên. Ông Mách Ly luận bàn với PV. Ông Ly cho biết: "Dù cuộc sống hiện đại cho phép những cặp vợ chồng không hòa thuận có thể thoải mái ly hôn, nhưng với người Chăm ở "Hồ nước trời", ly hôn không hề dễ dàng.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét